ماکسیم گورکی
«در جستجوی نان» دومین جلد از زندگی‌نامه‌ی سه‌بخشی آلکسی ماکسیموویچ پیشکوف معروف به ماکسیم گورکی نویسنده مشهور روس است. ماکسیم گورکی فصل‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مختلف زندگی خود را در سه کتاب به رشته‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی تحریر درآورده است. «دوران کودکی»، «در جستجوی نان»، و «دانشگاه‌‌‌‌‌‌‌‌‌های من».
گورکی در نیژنی نووگورود، واقع در کنار رود ولگا، به دنیا آمد و به هیچ‌وجه جزو پایین‌ترین طبقات که بعدها به مدح و ثنای آن پرداخت نبود، بلکه برخاسته از خانواده‌ای نسبتاً مرفه، شدیداً ارتدوکس و سنت‌گرا بود. در سه سالگی، که پدرش را که مردی نیک‌نفس و فهمیده و فعال بود، بر اثر بیماری وبا از دست داد، نخستین‌بار مزه‌ بدبختی را چشید. هفت ساله بود که مادرش مرد و از آن زمان زندگی برایش جهنمی واقعی شد. خاطرات این دوران سخت تلخ است که موجب می‌شود بعدها نام مستعار «گورکی» را که به معنای «تلخ» است، برای خود انتخاب کند. به مدرسه نرفت و سواد را با خواندن کتاب مقدس نزد پدربزرگ بداخلاقش فراگرفت.
در جاهای مختلف شاگردی کرد. تاب تحملِ خشونت و بی‌عدالتی را نداشت. پس از آخرین باری که به نزد بستگانش برگشت و پدربزرگش را دید که بچه‌هایش از خانه بیرونش کرده‌اند و به فلاکت افتاده است، با یک کشتی در ولگا فرار کرد. از اینجا زندگی پر از حادثه، فقر، کارِ سخت، و ولگردی او آغاز شد و مدتی طولانی ادامه یافت. در کشتی، آشپزی به نام اسموری که رئیس او بود «معلم تفکر» او شد؛ گورکی بعدها با حق‌شناسی از او یاد می‌کند. رئیس او، صندوقی پر از کتاب داشت که شاید عجیب‌ترین کتابخانه‌ دنیا به شمار می‌رفت. گورکی که اکنون پسر جوانی بود، با از سرگذراندن سختی‌ها، قدم به دنیایی نهاد که در برابر چشمان شگفت‌زده‌اش گشوده می‌شد. عطش دانستنی در او پدید آمد که بعدها از او یکی از شگفت‌انگیزترین مردان خودساخته به وجود آورد.
در جستجوی نان از اول تا آخر زندگی‌نامه‌ گورکی است. نویسنده در آن‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها اول شخص مفرد به کار می‌برد. ولی شخصیت‌های بسیار دیگری نیز در داستان خودنمایی می‌کنند، خواه مشهور و خواه گمنام که نویسنده همه را، گاهی در حداقلِ کلمات و همواره با روشنی و احساسی انسانی که خواننده را متعجب می‌سازد، توصیف می‌کند. هیچ‌گونه احساسات تصنع‌آمیزی در آن‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها دیده نمی‌شود. ولی حساسیتی فوق‌العاده دارد که نشان می‌دهد تا چه اندازه تجربه‌های شخصی او نماینده‌ زندگی است و تا چه اندازه او در هنر خود چیره‌دست است. این کتاب از هرجهت که به آن نگاه کنیم کامل‌ترین اثر گورکی است. زبانش بسیار زنده و روان و پر از تصویر و استعاره است؛ به‌‌‌‌‌‌‌‌‌طوری ‌که خواننده با هیجانِ تمام سرنوشت کودک را از خلالِ هزاران وجه زندگی توده‌ مردم روس دنبال می‌کند. از طرف دیگر، زندگی‌‌‌‌‌‌‌‌‌نامه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ گورکی به کلی از آنچه معمولاً در آثار انبوه گورکی مورد انتقاد قرار می‌گیرد، یعنی رمانتیسم بیش از حد، حالتِ خطابی یا اطاله‌ی کلام مبراست. این اثر که داستان یک زندگی یا بهتر بگوییم، داستان ورود به یک زندگی است، چنان ساده نوشته شده است که فقط از استعدادهای اصیل برمی‌آید. گرچه از جهت چارچوب بدیع آن و زبان تصویری‌اش اثری کاملاً روسی است، مورد استقبال عموم قرار گرفته و در ادبیات جهانی جای شایسته‌ای برای گورکی پدید آورده است.