۸ می ۱۹۱۴ – ۲ ذشامیر ۱۹۸۰
ولنیوس ـ لیتوانی

نیمه خوب،توفان، پرندگان می‌روند در پرو بمیرند، ریشه های آسمان، میعاد در سپده دم، مردی با کبوتر، لیدی ال، زندگی در پیش رو، ستاره خواران، بادبادک‌ها، خداحافظ گاری کوپر، مهتاب عشق، سگ سفید، اوضاع در ارتفاعات کلیمانجارو رو به راه است، مرگ و چند داستان دیگر، شاه سلیمان، گذار روزگار، شبح سرگردان

رومن گاری در هشت می ۱۹۱۴ در در شهر ویلنا لیتوانی متولد شد. مادرش «نینا اوچینسکی» یک هنرپیشه یهودی و پدرش «آری لیب» یک تاجر بود که در سال ۱۹۲۵ در پی ازدواج مجدد خانواده را ترک کرد. رومن به اتفاق مادرش به ویلنا و سپس ورشو نقل‌مکان کردند و در چهارده سالگی به اتفاق مادرش راهی فرانسه شدند. رومن در فرانسه به تحصیل حقوق پرداخت. مادر علیرغم مشکلات، تمام توان خود را صرف اداره زندگی پسرش می‌کرد.
رومن گاری تا سال ۱۹۳۸ ابتدا در «اکس آن پروانس» و سپس در پاریس حقوق خواند. در دوران خدمت در نیروی هوایی فرانسه، در «پایگاه هوایی آوورد» خلبانی آموخت و به مدت چند سال به‌عنوان خلبان در جنگ جهانی دوم خدمت کرد. رومن گاری اولین رمانش با عنوان «آموزش اروپایی» را در سال ۱۹۴۵ در زمان خدمت در ارتش منتشر ساخت. این کتاب در همان سال جایزه منتقدین فرانسه را از آن خود کرد. رومن بلافاصله پس از جنگ، در دستگاه دیپلماسی فرانسه در بلغارستان و سوئیس مشغول فعالیت شد و درنهایت در سال ۱۹۵۲ به سمت دبیری نمایندگی فرانسه در سازمان ملل ‌متحد در نیویورک و در سال ۱۹۵۶ به سمت سرکنسول فرانسه در لس آنجلس منصوب شد.
رومن گاری پس از جنگ به‌طور تمام‌وقت به نوشتن پرداخت و اولین کتاب خود با عنوان طعنه‌آمیز «تربیت اروپایی» را در زمان خدمت در انگلستان به پایان رساند. ترجمه‌ی انگلیسی این کتاب در سال ‍۱۹۴۴ با عنوان «جنگل خشم» منتشر شد که اشاره به جنگلی داشت که پارتیزان‌های لهستانی در آن پنهان شده بودند. او با رمان‌ها و مقالات بسیار تحسین‌برانگیز خود، به یک داستان‌سرای عالی و یکی از محبوب‌ترین نویسندگان فرانسه مبدل شد. وی در طول سی و پنج سال فعالیت ادبی‌اش، بیش از سی رمان، مقاله و خاطرات به زبان‌های انگلیسی و فرانسوی با چهار نام مستعار نوشته است. رومن گاری تنها نویسنده‌ای است که دو بار برنده جایزه «گنکور» فرانسه شده است. گاری در سال ۱۹۵۶ این جایزه را برای رمان «ریشه‌های آسمان» و دومین جایزه را در سال ۱۹۷۵ برای رمان «زندگی پیش رو» دریافت کرد. رومن رمان زندگی پیش رو را با نام مستعار «امیل آژار» منتشر ساخته بود. آکادمی گنکور بدون کشف هویت واقعی نویسنده، این جایزه را به نویسنده این کتاب اهدا کرد. «پل پاولوویچ» پسر عموی گاری در ابتدا به‌عنوان نویسنده این کتاب معرفی شد. رومن بعدها در کتاب خاطرات پس از مرگش این حقیقت را فاش کرد. او علاوه بر داستان‌نویسی، در سینما نیز حضوری پررنگ داشت. فیلم‌نامه «طولانی‌ترین روز» و فیلم «قتل» در سال ۱۹۷۱ با بازی همسر سابقش «سبرگ» از آثار سینمایی اوست. رومن خودش کارگردانی فیلم قتل را بر عهده شد.
همسر اول رومن گاری «لسلی بلانچ» نویسنده، روزنامه‌نگار و سردبیر بریتانیایی بود. آن‌ها در سال ۱۹۴۴ ازدواج کردند و ازدواج آن‌ها در سال ۱۹۶۱به جدایی ختم شد. رومن گاری در سال ۱۹۶۲ با بازیگر آمریکایی «ژان سبرگ» ازدواج کرد که از او صاحب یک پسر به نام «الکساندر دیگو گاری» شد. گاری که پس از خودکشی فرضی سبرگ در سال ۱۹۷۹ دچار افسردگی شده بود، در ۲ دسامبر ۱۹۸۰ در ۶۶ سالگی در پاریس با شلیک گلوله خودکشی کرد، او در یادداشتی گفته بود که مرگ او هیچ ارتباطی با خودکشی سیبرگ ندارد.
رومن گاری در جنگ جهانی دوم پس از اشغال فرانسه توسط نازی‌ها به انگلستان گریخت و تحت رهبری «شارل دوگل» به همراه نیروهای آزاد فرانسوی در اروپا و شمال آفریقا خدمت کرد. او به‌عنوان خلبان، در بیش از بیست و پنج یورش هوایی موفق به مدت شصت و پنج ساعت شرکت کرد. رومن گاری به دلیل شجاعت در جنگ، مدال‌ها و افتخارات زیادی دریافت کرد.
رومن گاری نویسنده‌ای مشهور به داشتن نام‌های مستعار است. او بسیاری از آثار خود را تحت نام‌های مستعاری چون «امیل آژار»، «شاتان بوگا»، «رنه دویل» و…. منتشر ساخته که امیل آژار معروف‌ترین آن‌ها است. رومن گاری نمونه‌ای از هویت و شخصیت‌های متنوعی است که در زیر پوشش یک هویت منفرد نمی‌گنجید. شاید به این دلیل که، زندگی در پس نام‌های مستعار، گاهی می‌تواند گویاتر از چهره حقیقی فرد باشد.
بسیاری از داستان‌های رومن گاری بازتابی از مسیر زندگی او در در طول چند دهه داستان‌نویسی است. تجلی تجارب او در دوره‌های مختلف زندگی چه در دوران کودکی، خدمت در ارتش در جنگ جهانی دوم، فعالیت‌های دیپلماتیک و … را می‌توان در داستان‌های او مشاهده کرد. جهانی منحصر به فرد که از دل رخددادها و فضای واقعی زندگی رومن گاری ظهور یافته است.