«پرواز بر فراز آشیانه‌ فاخته» نوشته‌ «کن کیزی»، داستان معروف و به یاد ماندنی دیوانه خانه‌ای است که در آن خودکامه‌ای در لباس سرپرستار با استفاده از ضعف‌های باوری و عاطفی بیماران و پزشکان بر آنان حکمرانی می‌کند.

کن کیزی داستان را از زبان بیمار روانی دورگه‌ای قوی هیکل اما بی‌جربزه به اسم «چیف برامدون» روایت می‌کند. برامدون به دلیل این­که خودش را به کری و لالی زده‌ می‌تواند به رازهای بین کارکنان آسایشگاه پی ببرد. همچنین او از قدیمی‌ترین بیماران روانی آسایشگاه‌ محسوب می‌شود و با وجود سابقه ورزشکاری، بعد از شرکت در جنگ جهانی دوم به بیماری روانی دچار شده‌ است.

این آسایشگاه روانی در ظاهر زیر نظر یک دکتر روانشناس اداره می‌شود اما قدرت حقیقی در دستان پرستاری به نام «رچد» مشهور به پرستار بزرگ است که با انضباطی بسیار خشک و سخت و با رنج دادن بیماران و کارکنان و شرمسار کردن آن‌ها در برابر دیگران، همه چیز را تحت اختیار خود دارد.

قهرمان اصلی رمان پرواز بر فراز آشیانه‌ی فاخته، یک زندانی عادی به نام «رندال مک مورفی» از کهنه سربازهای جنگ کره است که به دلیل همخوابگی با دختری جوان‌تر از سن قانونی، محکوم به زندان شده‌ اما برای فرار از کار اجباری در زندان معمولی تمارض به دیوانگی کرده‌ است تا بتواند دوران سهلی را در آسایشگاه روانی بگذراند. مردی که جامعه نتوانسته او را فرمانبردار و سر به راه کند در برابر پرستار بزرگ قد علم می‌کند تا قدرت او را در سراشیب زوال بیافکند.

این رمان را در ایران با نسخه‌ سینمایی‌اش که به «دیوانه از قفس پرید» ترجمه شده می‌شناسیم.