این کتاب شامل آرا و عقاید گوناگون درباره عقل و عشق از منظر عرفان اسلامی و برتری عشق بر عقل است.

«شیخ نجم‌الدین» رازی ملقب به «نجم دایه» عارف و شاعر مشهور قرن ششم و هفتم هجری است. مهم‌ترین و مشهورترین کتاب او «مرصادالعباد» است که به شرح سرگذشت انسان، از آفرینش تا بازگشت ابدی، از دیدگاه عرفان اسلامی می‌پردازد.

نجم رازی در رساله عشق و عقل که پیش از مرصادالعباد آن را تالیف کرده، بسیاری از این مباحث را فشرده و خلاصه ذکر کرده است. این رساله همان گونه که از نامش پیداست و مولف درابتدا هم گفته، دربردارنده مطالبی است در تعریف دو مقوله عقل و عشق از دیدگاه عرفان اسلامی و پاسخ به این سئوال که: چرا عشق در راه معرفت الهی بر عقل برتری دارد؟

نجم دایه در جای‌جای رساله از آیات و احادیث و اشعار خود و دیگران، در تایید مطالبش، یاری گرفته و با نثری زیبا و رسا موضوع را شرح داده است