«فرج بعد از شدت» به قلم «قاضی ابوعلی مُحَسَّن بن علی تَنوخی» است. تَنوخی در قرن چهارم هجری قمری این کنتب را به رشته‌ی تحریر درآورده است.
«فرج بعد از شدت» دومین ترجمه‌ فارسى کتاب «الفرج بعد الشدة» است که «حسین بن اسعد دهستانى» در قرن هفتم هجری قمری ترجمه کرده است. این کتاب را نخستین‌بار «محمد عوفی» به فارسی ترجمه کرد که از آن ترجمه اثری در دست نیست، مگر حکایاتی که وی از این کتاب در «جوامع‌الحکایات» نقل کرده‌ است.
موضوع آن بیان داستان‌هاى عبرت‌آموز تاریخى با موضوع فرج و گشایش، پس از شدت و سختى‌ها، است. هدف نویسنده، ذکر تأثیر رفتار انسانی و اخلاقی قهرمانان داستان‌هایش در رهایی آن‌ها از مشکلات است.
این اثر دومین ترجمه از کتاب مذکور است که بین سال‌هاى (۶۶۰-۶۵۱ق) انجام شده است. به‌‌‌دلیل آن‌‌‌که در زمان وزرات «عزالدین بن طاهر زنگى فریومدى» مردم در حمایت و عنایت ایشان از شدت و بلا نجات یافتند و به آسایش و راحتى رسیدند، دستور داده شد تا مجموعه‌اى از نظم و نثر تدوین گردد. این کار به مترجم حواله داده شد که پس از ترجمه به وى اهدا شده است.
مترجم علاوه بر ترجمه‌ متن عربى کتاب، حکایت‌ها و داستان‌هاى تاریخى دیگرى را از کتاب‌هاى دیگرى با همین مضمون به همراه با اشعارى از خود به زبان فارسى و عربى به آن افزوده است. وى آیات و روایات و ابیات عربى را نیز به فارسى ترجمه کرده است. او در پایان هر حکایت عنوان «فصل» را مى‌آورد و در آن نتیجه‌ داستان‌ها و حکایت‌ها را بیان مى‌کند.
تصحیح و مقابله‌ آن با نسخه‌هاى مختلف را «دکتر اسماعیل حاکمى» انجام داده است و کتاب با مقدمه‌اى از مصحح آغاز شده که درباره‌ اصل کتاب، ترجمه‌ کتاب، زندگى مؤلف، نحوه و چگونگى تصحیح و مقابله‌ نسخه‌ها مطالبى را ذکر مى‌‌کند. دکتر حاکمى نسخه‌ اصلى و قدیمی کتاب را اساس کتاب قرار داده و در قسمت بالاى صفحه آورده است و اختلاف نسخ را در پاورقى ذکر کرده است. فهرست مطالب و موضوعات در ابتداى کتاب ذکر شده و کتاب بدونِ ذکر منابع و مصادر است.
مصحح در انتهاى اثر متذکر مى‌شود که با همه‌ دقتى که در تصحیح و مقابله‌ نسخ به عمل آمده، متأسفانه سهوها و اغلاط فراوانى در این کتاب راه یافته است که برخى از این اشتباهات مربوط به نسخ است. در بخش تصمیمات و مستدرکات نیز توضیحاتى چند درباره‌ صورت صحیح برخى واژه‌ها و عبارات داده شده است.
حکایت‌های این کتاب برای بسیاری نویسندگان و شعرا و اهل ذوق که بعد از این قرن زندگی کرده‌اند، دست‌مایه‌ الهام بوده و بسیاری در آثار خود حکایات آن را نقل به مضمون کرده‌اند. مطابق شرح مثنوی «بدیع‌الزمان فروزانفر» از بزرگانی که به‌شدت وام‌دار این کتاب بوده‌اند، یکی «مولانا جلال‌الدین محمد بلخی» است که بارها حکایت‌های ساده‌ی این کتاب را نقل کرده و با شیوه‌ منحصربه‌فرد خود تأویل کرده‌ است.
همچنین نویسنده‌ آرژانتینی «خورخه لوئیس بورخس»، چندین داستان او را به سبکی نوین بازنویسی کرده است.
همان‌گونه که از عنوان کتاب برمی‌آید، فرج بعد از شدت، مشتمل بر داستان‌هایی از انسان‌های گرفتار است که هریک به‌نوعی نجات یافته و به آسایش رسیده‌اند.