«مثنوی» مشهور به «مثنوی معنوی» نام کتاب شعری از «مولانا جلال‌الدین محمد بلخی» شاعر و صوفی ایرانی است. این کتاب از بیست وشش هزار بیت و شش دفتر تشکیل شده و یکی از برترین کتاب‌های ادبیات عرفانی کهن و حکمت پارسی پس از اسلام است.

مثنوی مولوی، همانند بیشتر مثنوی‌های صوفیانه، به صورت عمده از «داستان» به عنوان ابزاری برای بیان تعلیمات تصوف استفاده می‌کند. ترتیب قرار گرفتن داستان‌های گوناگون در این کتاب ظاهرا نظم مشخصی ندارد. شخصیت‌های اصلی داستان‌ها می‌تواند از پیامبران و پادشاهان تا چوپانان و بردگان باشد. حیوانات نیز نقش پررنگی در این داستان‌ها بازی می‌کنند.

حکایت‌های مثنوی از منابع متعدد قدیمی‌تر آمده‌اند. برخی عینا در مثنوی‌های «عطار نیشابوری» همچون «منطق الطیر» موجودند. برخی همچون داستان «خلیفه و لیلی»، «پادشاه و خانه کمپیر زن»، «محمود و ایاز»، «گنج نامه»، «حلوا ساختن جهود و عیسوی و مسلمان» از مقالات شمس استخراج شده‌اند.